Weimarskie Spotkania z Historią 2023

Tempo, tempo! Czas i jego pojmowanie na przestrzeni dziejów

Wyżej, dalej, szybciej – pod takim hasłem od początku nowoczesności wprowadza się niemal wszystkie innowacje w branży technologicznej, a także w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym. Skutki tej strategii odczuwamy do dzisiaj: w sferze komunikacji, gdzie staliśmy się stale osiągalni, a także siedząc przed ekranem telewizora, na którego pasku informacyjnym jedna najpilniejsza wiadomość goni następną. Presję czujemy w świecie pracy, najsilniej w branży transportowej, gdzie liczy się każda minuta, a zamówienie złożone w internecie dzisiaj powinno dotrzeć do klienta na wczoraj. Zauważamy to w polityce, gdzie ton debacie nadaje zawsze najszybsza wypowiedź. Poczucie zmęczenia, często towarzyszące takiemu zagęszczeniu czasu, nie jest jednak nowe. Już dawniej tempo historii przytłaczało niektórych ludzi, podczas gdy inni się do niego dostosowywali, a nawet pozwalali się mu porwać.

Jednak przekonanie, że społeczeństwo rozwija się coraz szybciej, jest stosunkowo nowe i wiąże się ściśle z nowoczesnością. Dawniejsze pojęcia czasu były bardziej zorientowane na rytm natury lub wywodziły się z religii i przez to lepiej pasowały do wizji stabilnego porządku społecznego niż do jego dynamicznego rozwoju.

W tegorocznej edycji naszego festiwalu pragniemy zająć się podobnymi właściwościami czasu i różnymi sposobami jego postrzegania, co oznacza, że zamierzamy niejako poświęcić naszą uwagę tworzywu, z którego zrobiona jest historia. Bowiem czyż historia nie jest opowiedzianym czasem? Czas natomiast jest względny, nie tylko w fizyce, ale także w historii, nawet jeżeli można ją jednoznacznie podzielić na lata, miesiące i dni, gdyż jest ona czymś więcej niż sekwencją różnych zdarzeń. Niekiedy wydarzenia wydają się następować jedno po drugim w zawrotnym tempie, niekiedy jednak czas historyczny ciągnie się jak guma do żucia. Wszyscy »aktualni uczestnicy wydarzeń« rozgrywających się w danym regionie i w danej epoce mają przede wszystkim bardzo różne wyobrażenia na temat tego, czym jest czas, jak upływa i w jakim kierunku dla kogo płynie.

dr Andreas Braune, dyrektor programowy 2023